Współczynnik określający strumień masy danego składnika przez membranę, spowodowany jednostkową różnicą stężeń tego składnika.
Proces samorzutnego przemieszczania się cząsteczek, jonów lub atomów w każdym ośrodku (w gazie, cieczy lub ciele stałym) z obszarów o wyższym stężeniu do obszarów o niższym stężeniu, spowodowany chaotycznymi zderzeniami cząsteczek dyfundującej substancji między sobą lub z cząsteczkami otaczającego ją ośrodka; mechanizm transportu masy przez membrany gęste i mikroporowate (mechanizm rozpuszczania-dyfuzji) w takich procesach jak separacja gazów (GS), perwaporacja (PV), permeacja par (VP), odwrócona osmoza (RO) czy dializa dyfuzyjna. Dyfuzję cząsteczek w gęstych membranach polimerowych opisuje teoria objętości swobodnej; dyfuzja w membranach porowatych może zachodzić wg różnych mechanizmów w zależności od relacji między wielkością porów a tzw. średnią drogą swobodną cząsteczek (zob. Diffusion w Dodatku (Appendix)).
Wielkość charakteryzująca liczbowo ilość składnika dyfundującego przez jednostkową powierzchnię w jednostce czasu, przy jednostkowym gradiencie stężenia powodującym dyfuzję.
Technika rozdzielania mieszanin elektrolitów, w której siłą napędową jest różnica stężeń pomiędzy dwoma roztworami oddzielonymi membraną jonowymienną (na ogół anionowymienną); stosowana do separacji i odzyskiwania kwasów/zasad z ich mieszanin z solami.
Transport masy przez dyfuzję, którego siłą napędową jest gradient stężenia (potencjału chemicznego); opisywany jest równaniem określanym jako I prawo dyfuzji Ficka (układy dwuskładnikowe); dla układów wieloskładnikowych stosuje się równanie Stefana-Maxwella.
(zob. Wet-phase separation/inversion membrane formation oraz Nonsolvent induced phase separation membrane formation (NIPS)).
Potencjał wynikający z różnych ruchliwości kationów i anionów dyfundujących od bardziej do mniej stężonego roztworu elektrolitu. Jony dodatnie i ujemne dyfundują z roztworu o aktywności wyższej do roztworu o aktywności niższej. Podczas dyfuzji jony o większej ruchliwości wyprzedzają jony o ruchliwości mniejszej, wskutek czego wytwarza się pewne rozwarstwienie jonów na dodatnie i ujemne. Powstały w ten sposób gradient pola elektrycznego hamuje dalszą wędrówkę jonów ruchliwszych, a przyspiesza ruch jonów wolniejszych, wyrównując w ten sposób ich prędkość.
W procesach elektrodializy i elektrodejonizacji: komora przepływowa ograniczona od strony anody membraną anionowymienną, a od katody - kationowymienną, w której podczas przepływu prądu stałego zachodzi odsalanie przepływającego roztworu (diluatu).
Dilution mode - Metoda rozcieńczeń,
zob. Diafiltration.
Dip-coating - Powlekanie przez zanurzenie,
proces pokrywania powierzchni cienką warstwą (powłoką, membraną) polegający na zanurzeniu podłoża w roztworze i wyciąganiu go z określoną szybkością. Utworzona membrana może zawierać podłoże lub może być z niego zdjęta. Technika jest wykorzystywana m.in. do formowania membran rurowych.
Direct contact membrane distillation (DCMD) - Bezpośrednia kontaktowa destylacja membranowa (DCMD),
wariant MD (zob. Membrane distillation), w którym kondensacja permeatu zachodzi wewnątrz modułu bezpośrednio w zimnym strumieniu omywającym membranę.
Jest to stosunek stężeń danej substancji chemicznej w dwóch niemieszających się ze sobą fazach, w stanie równowagi. Współczynnik ten jest miarą różnicy w rozpuszczalności substancji w obu fazach.
Rodzaj dializy wykorzystujący równowagę Donnana; DD jest jonowymienną techniką membranową, która polega na wymianie jonów tego samego znaku, ale różniących się liczbą ładunkową, pomiędzy dwoma roztworami rozdzielonymi membraną jonowymienną. Siłą napędową procesu jest różnica potencjałów elektrochemicznych przenoszonych jonów po obu stronach membrany.
Równowaga ustalająca się między roztworami elektrolitów rozdzielonymi membraną półprzepuszczalną.
Mechanizm ograniczający sorpcję zdysocjowanego elektrolitu w membranie jonowymiennej, w wyniku obecności w niej grup jonowych.
- potencjał elektryczny, który powstaje pomiędzy dwoma roztworami jonowymi oddzielonymi membraną półprzepuszczalną na skutek ustalenia się równowagi Donnana,
- skok potencjału na granicy membrana półprzepuszczalna|roztwór.
Faza zawierająca składnik przenikający przez membranę; faza zasilająca.
Strumień przepływający po stronie warstwy nośnej membrany (strona gdzie odbierany jest permeat); terminem tym określany jest czasami permeat; zob. Upstream.
Pojęcie określa stronę membrany, po której odbierany jest permeat; zob. Upstream side.
Różnica ciśnienia, potencjału elektrycznego, stężenia lub temperatury, powodująca transport masy przez membranę; w przypadku szczegółowego opisu transportu w membranie jest to ujemny gradient wymienionych wyżej parametrów wzdłuż współrzędnej prostopadłej do powierzchni membrany.
Metoda, która prowadzi do uformowania membrany w wyniku odparowania rozpuszczalnika z homogenicznego roztworu polimeru, wylanego na odpowiednim podłożu. Proces można prowadzić dwojako:
- odparowując rozpuszczalnik z roztworu polimeru, co prowadzi do powstania homogenicznej gęstej membrany,
- odparowując bardziej lotny rozpuszczalnik z roztworu polimeru zawierającego mieszaninę rozpuszczalnika i nierozpuszczalnika, co powoduje wytrącenie polimeru i prowadzi do utworzenia membrany porowatej.
Proces, w którym porowatą, asymetryczną strukturę membrany uzyskuje się przez częściowe odparowanie rozpuszczalnika z wylanej warstwy roztworu polimeru (np. przez wstępną ekspozycję wylanego filmu na działanie powietrza), które poprzedza etap jej zanurzenia w kąpieli żelującej, gdzie następuje wytrącenie polimeru wskutek wymiany rozpuszczalnika i nierozpuszczalnika.
Proces, w którym porowatą, asymetryczną strukturę membrany uzyskuje się przez częściowe odparowanie rozpuszczalnika z wylanej warstwy roztworu polimeru (np. przez wstępną ekspozycję wylanego filmu na działanie powietrza), które poprzedza etap jej zanurzenia w kąpieli żelującej, gdzie następuje wytrącenie polimeru wskutek wymiany rozpuszczalnika i nierozpuszczalnika.
