Stosunek szybkości rozpadu kompleksu do lokalnego stężenia kompleksowanego przenośnika.
-
Decomplexation rate constant - Stała szybkości rozpadu kompleksu,
-
Demineralization - Demineralizacja,
Proces usuwania soli nieorganicznych z cieczy, np. z wody.
-
Dense (nonporous) membrane - Membrana gęsta (nieporowata),
Membrana, której pory są nieidentyfikowalne, a ich rolę pełnią objętości swobodne w polimerze (zob. Free volume); transport masy odbywa się wg mechanizmu rozpuszczania-dyfuzji (zobacz: Solution-diffusion mechanism), a proces separacji jest wynikiem różnic w rozpuszczalności i szybkości dyfuzji składników separowanej mieszaniny w membranie.
-
Depletion compartment - Komora zubożania.
Depletion compartment - Komora zubożania.
-
Desalination - Odsalanie,
Ogólne określenie procesów mających na celu całkowite lub częściowe usuwanie z wody rozpuszczonych w niej soli.
-
Deswelling - Redukcja spęcznienia,
Proces odwrotny do spęcznienia (zobacz: Swelling), polegający na zmniejszeniu zawartości cieczy, pary lub gazu (np. CO2) w membranie powodujących jej spęcznienie; następuje w wyniku podwyższenia temperatury, obniżenia ciśnienia, dodania elektrolitu itp.
-
Diafiltration - Diafiltracja,
Wieloetapowe oczyszczanie roztworów związków wielkocząsteczkowych z małocząsteczkowych; w każdym kolejnym etapie filtracji retentat jest rozcieńczany rozpuszczalnikiem i ponownie kierowany do filtracji.
-
Dialysate - Dializat,
W procesie dializy strumień odbierający, zawierający składniki przechodzące przez membranę.
-
Dialysis - Dializa,
Proces membranowy, którego siłą napędową jest różnica stężeń składników w roztworach po obu stronach membrany. Dializa jest szczególnie skuteczna przy rozdzielaniu substancji koloidalnych od związków małocząsteczkowych.
-
Dialysis permeability coefficient - Współczynnik przepuszczalności w dializie,
Współczynnik określający strumień masy danego składnika przez membranę, spowodowany jednostkową różnicą stężeń tego składnika.
-
Diffusion - Dyfuzja,
Proces samorzutnego przemieszczania się cząsteczek, jonów lub atomów w każdym ośrodku (w gazie, cieczy lub ciele stałym) z obszarów o wyższym stężeniu do obszarów o niższym stężeniu, spowodowany chaotycznymi zderzeniami cząsteczek dyfundującej substancji między sobą lub z cząsteczkami otaczającego ją ośrodka; mechanizm transportu masy przez membrany gęste i mikroporowate (mechanizm rozpuszczania-dyfuzji) w takich procesach jak separacja gazów (GS), perwaporacja (PV), permeacja par (VP), odwrócona osmoza (RO) czy dializa dyfuzyjna. Dyfuzję cząsteczek w gęstych membranach polimerowych opisuje teoria objętości swobodnej; dyfuzja w membranach porowatych może zachodzić wg różnych mechanizmów w zależności od relacji między wielkością porów a tzw. średnią drogą swobodną cząsteczek (zob. Diffusion w Dodatku (Appendix)).
-
Diffusion coefficient - Współczynnik dyfuzji,
Wielkość charakteryzująca liczbowo ilość składnika dyfundującego przez jednostkową powierzchnię w jednostce czasu, przy jednostkowym gradiencie stężenia powodującym dyfuzję.
-
Diffusion dialysis - Dializa dyfuzyjna,
Technika rozdzielania mieszanin elektrolitów, w której siłą napędową jest różnica stężeń pomiędzy dwoma roztworami oddzielonymi membraną jonowymienną (na ogół anionowymienną); stosowana do separacji i odzyskiwania kwasów/zasad z ich mieszanin z solami.
-
Diffusion flow - Przepływ dyfuzyjny,
Transport masy przez dyfuzję, którego siłą napędową jest gradient stężenia (potencjału chemicznego); opisywany jest równaniem określanym jako I prawo dyfuzji Ficka (układy dwuskładnikowe); dla układów wieloskładnikowych stosuje się równanie Stefana-Maxwella.
-
Diffusion induced phase separation membrane formation (DIPS) - Formowanie membran poprzez inwersję faz spowodowaną dyfuzją,
(zob. Wet-phase separation/inversion membrane formation oraz Nonsolvent induced phase separation membrane formation (NIPS)).
-
Diffusion potential - Potencjał dyfuzyjny,
Potencjał wynikający z różnych ruchliwości kationów i anionów dyfundujących od bardziej do mniej stężonego roztworu elektrolitu. Jony dodatnie i ujemne dyfundują z roztworu o aktywności wyższej do roztworu o aktywności niższej. Podczas dyfuzji jony o większej ruchliwości wyprzedzają jony o ruchliwości mniejszej, wskutek czego wytwarza się pewne rozwarstwienie jonów na dodatnie i ujemne. Powstały w ten sposób gradient pola elektrycznego hamuje dalszą wędrówkę jonów ruchliwszych, a przyspiesza ruch jonów wolniejszych, wyrównując w ten sposób ich prędkość.
-
Diluate compartment (dilution compartment) - Komora diluatu,
W procesach elektrodializy i elektrodejonizacji: komora przepływowa ograniczona od strony anody membraną anionowymienną, a od katody - kationowymienną, w której podczas przepływu prądu stałego zachodzi odsalanie przepływającego roztworu (diluatu).
Dilution mode - Metoda rozcieńczeń,
zob. Diafiltration.
Dip-coating - Powlekanie przez zanurzenie,
proces pokrywania powierzchni cienką warstwą (powłoką, membraną) polegający na zanurzeniu podłoża w roztworze i wyciąganiu go z określoną szybkością. Utworzona membrana może zawierać podłoże lub może być z niego zdjęta. Technika jest wykorzystywana m.in. do formowania membran rurowych.
Direct contact membrane distillation (DCMD) - Bezpośrednia kontaktowa destylacja membranowa (DCMD),
wariant MD (zob. Membrane distillation), w którym kondensacja permeatu zachodzi wewnątrz modułu bezpośrednio w zimnym strumieniu omywającym membranę.
-
Distribution coefficient - Współczynnik podziału,
Jest to stosunek stężeń danej substancji chemicznej w dwóch niemieszających się ze sobą fazach, w stanie równowagi. Współczynnik ten jest miarą różnicy w rozpuszczalności substancji w obu fazach.
-
Donnan dialysis (DD) - Dializa Donnana (DD),
Rodzaj dializy wykorzystujący równowagę Donnana; DD jest jonowymienną techniką membranową, która polega na wymianie jonów tego samego znaku, ale różniących się liczbą ładunkową, pomiędzy dwoma roztworami rozdzielonymi membraną jonowymienną. Siłą napędową procesu jest różnica potencjałów elektrochemicznych przenoszonych jonów po obu stronach membrany.
-
Donnan equilibrium - Równowaga Donnana,
Równowaga ustalająca się między roztworami elektrolitów rozdzielonymi membraną półprzepuszczalną.